Terugblik conferentie ‘Huisvesting arbeidsmigranten: hoe los je de problemen op?’
Op veel plekken in Nederland zijn er problemen met de huisvesting van arbeidsmigranten: er zijn te weinig woningen beschikbaar, de kwaliteit van die huisvesting is niet altijd goed en soms wonen er te veel arbeidsmigranten in een te kleine woning. Wat kunnen gemeenten doen om deze misstanden aan te pakken? Die vraag stond centraal tijdens de conferentie ‘Huisvesting arbeidsmigranten: hoe los je de problemen op?’.
Enkele gemeenten deelden hoe zij meer en betere huisvesting voor arbeidsmigranten creëren. Ook was er aandacht voor relevante wetgeving en de handhaving daarvan.
“Hoe kunnen we zo met elkaar omgaan?”
Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) opende de conferentie. Ze reageerde verontwaardigd op een video met het laatste nieuws over misstanden rondom de huisvesting van arbeidsmigranten. “Hoe bestaat het dat we zo met elkaar omgaan? We zullen maatregelen moeten nemen om wat te doen aan deze excessen. Ik wil gemeenten hier zo goed mogelijk bij ondersteunen en zorgen dat het regelen van goede huisvesting aantrekkelijk wordt voor ondernemers.”
Meer huisvesting
Meer huisvesting creëren was een van de twee thema’s van de conferentie. Want hoe zorg je als gemeente voor voldoende huisvesting voor arbeidsmigranten? Jan Wouter Meijer (gemeente Lansingerland) en Bregje Poelman (gemeente Hollands Kroon) vertelden hoe hun gemeenten dat aanpakken. In Lansingerland nemen marktpartijen het initiatief voor tijdelijke huisvesting in randgebieden. Een aparte werkgroep binnen de gemeente beoordeelt, faciliteert en monitort deze initiatieven.
De gemeente Hollands Kroon zet in op grootschalige huisvestingslocaties buiten de dorpskernen om meer zicht te houden op waar arbeidsmigranten wonen. Ook staat ze huisvesting op het erf van agrarische bedrijven toe. Maar alleen voor het aantal mensen dat nodig is voor de bedrijfsvoering, zodat het niet kan leiden tot een verdienmodel. De gedeelde uitdaging van beide gemeenten: zorgen voor voldoende draagvlak in de omgeving.
Wetsvoorstel voor voldoende en passende woningen
Het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting moet ervoor gaan zorgen dat gemeenten weer kunnen sturen op hoeveel, waar en voor wie zij gaan bouwen. Ze worden verplicht een volkshuisvestingsprogramma op te stellen, waarin ze de huisvestingsopgave van arbeidsmigranten moeten opnemen. Dat vertelden Prescillia van Noort (ministerie van VRO) en Hugo Bakkum van de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG). Het wetsvoorstel moet onder meer leiden tot voldoende en passende woningen voor arbeidsmigranten.
Betere huisvesting
De kwaliteit van huisvesting voor arbeidsmigranten moet ook verbeteren. Anjo Hoogendoorn van de Haagse Pandbrigade toonde beelden van hoe het er in de praktijk aan toegaat: overbewoning, achterstallig onderhoud en schimmel in huis. Hij lichtte de Haagse aanpak toe om deze misstanden aan te pakken: nauwe samenwerking binnen de gemeente tussen meerdere teams, waaronder Onrechtmatig Wonen en Toezicht BRP. Hij benadrukte het belang om dit goed te organiseren binnen de gemeente en niet als aparte eilandjes te werk te gaan.
Martine Eijer (VNG) vulde aan: “Gemeenten beschikken over veel informatie, maar die is vaak versnipperd binnen de organisatie. Zorg dat je deze informatie met elkaar uitwisselt.” Daarnaast benadrukte ze het belang van regionale samenwerking: “Dit voorkomt dat problemen van de ene naar de andere gemeente verschuiven.” Haar tip om te achterhalen waar arbeidsmigranten verblijven: “Vraag tijdelijke verblijfsadressen op uit de RNI en vergelijk deze met de lijst van leegstaande panden.” Ook spoorde ze gemeenten aan om misstanden te melden bij ketenpartners, zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Toezien en handhaven op goed verhuurgedrag
De Wet goed verhuurderschap geeft gemeenten de wettelijke bevoegdheid om toe te zien en te handhaven op goed verhuurgedrag. Voor arbeidsmigranten betekent dit dat de huurovereenkomst geen onderdeel meer mag zijn van de arbeidsovereenkomst. Ook moet informatievoorziening plaatsvinden in een voor de arbeidsmigrant begrijpelijke taal, lichtten Charlotte van der Kruijk en Victor Pluym (ministerie van VRO) toe. De Huisvestingswet 2014 biedt gemeenten verschillende instrumenten die ze kunnen inzetten om ervoor te zorgen dat arbeidsmigranten een eerlijkere kans krijgen op een betaalbare woning.
Deze conferentie vond plaats op 10 februari 2025 in het Centraal Ketelhuis in Amersfoort en werd georganiseerd door het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV), het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).