Bijeenkomst in Venlo over verbeteren samenwerking in toezicht en handhaving
Dit jaar hebben het IPA en de VNG drie bijeenkomsten over arbeidsmigratie georganiseerd. De laatste vond op 4 december plaats in Venlo met als onderwerp regionale en internationale samenwerking op het gebied van toezicht en handhaving. Minister Karien van Gennip was aanwezig en nam deel aan de interactieve rondetafelgesprekken waarin aandacht was voor de pilot van het Flexibel Regionaal Interventie Team (FRIT) en grensoverschrijdende problematiek.
De toezicht en handhaving rondom arbeidsmigranten is versnipperd. Om malafide partijen beter aan te kunnen pakken en misstanden te voorkomen, moet daar verandering in komen. Tijdens de bijeenkomst spraken gemeentelijke, provinciale en landelijke bestuurders, bedrijven en partners uit Duitsland over hoe zij gezamenlijk het toezicht kunnen versterken. De resultaten uit de pilot van het FRIT zijn gedeeld en er is gesproken over een sterkere grensoverschrijdende samenwerking. Inspecteur-Generaal Rits de Boer van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) was aanwezig en ook gouverneur van de provincie Limburg, Emile Roemer, nam deel aan de rondetafelgesprekken. De minister heeft de ‘Jaarrapportage Arbeidsmigranten 2023: Drie jaar na Roemer’ persoonlijk aan hem overhandigd.
Pilot FRIT
Het FRIT is een samenwerkingsverband tussen verschillende landelijke partners dat van februari 2022 tot en met maart 2023 actief was in Noord-Limburg. De partners (de NLA, het UWV, de SVB, de IND en de politie) hebben, samen met een aantal gemeenten, de problematiek rondom arbeidsmigranten in kaart gebracht en verschillende interventies uitgevoerd. Door de intensieve samenwerking met gemeenten konden veel signalen nader onderzocht worden. Ook zijn er vervolgonderzoeken gestart door de NLA en andere deelnemende ketenpartners.
De deelnemers concludeerden dat de samenhang in toezicht is verbeterd en dat er in korte tijd grote vooruitgang in kennis en expertise is geboekt. Tegelijkertijd kost een project zoals het FRIT veel voorbereidingstijd en vergt het capaciteit van verschillende instanties. De noodzaak om te komen tot een betere gegevensuitwisseling tussen de samenwerkingspartners werd tijdens de bijeenkomst in Venlo benadrukt. Daarnaast werd er stilgestaan bij het mogelijke waterbedeffect; wanneer toezicht en handhaving in de ene regio effectief worden ingezet, kan het tot gevolg hebben dat misstanden zich verplaatsen naar een aangrenzende regio. Momenteel wordt bekeken hoe opvolging gegeven kan worden aan de pilot van het FRIT en de zaken die in de evaluatie zijn aangestipt.
Grensoverschrijdend toezicht
Het Aanjaagteam constateerde dat er bij veel inspecties en organisaties te weinig tijd is voor grensoverschrijdende problematiek, terwijl dit wel hard nodig is. Bijvoorbeeld bij bedrijven die in Nederland gevestigd zijn, maar hun personeel net over de grens huisvesten. Ook als werknemers gedetacheerd worden en het detacherende bedrijf gevestigd is in een andere EU-lidstaat, is samenwerking met de autoriteiten in dat land nodig. Sinds een aantal jaar is de samenwerking aan de landsgrenzen, en dan met name met de deelstaat Noordrijn-Westfalen, goed. Er zijn meerdere gezamenlijke handhavingsacties uitgevoerd met positief resultaat.
Annette Bronsvoort, de burgemeester van de gemeente Oost Gelre, gaf aan dat tijdens de coronacrisis de (grens)problematiek goed zichtbaar werd. Sindsdien is er in de gemeente veel meer aandacht voor huisvesting van arbeidsmigranten in de eigen regio in plaats van dat bedrijven in Duitsland naar huisvesting gaan zoeken. Scott Schwickert nam als afgevaardigde van Noordrijn-Westfalen deel aan het gesprek.
Binnen het bestaande interventieteam Aanpak Malafide Uitzendbureaus (AMU) start per 1 januari 2024 een multidisciplinair team bestaande uit het UWV, de SVB, de Belastingdienst en de Arbeidsinspectie. Dit team gaat zich bezighouden met grensoverschrijdende zaken, kan gezamenlijke inspecties doen en gegevens uitwisselen met buitenlandse toezichthouders.
De wijk Vastenkampavond
De deelnemers kregen voorafgaand aan het plenaire programma de mogelijkheid om een wandeling door de wijk Vastenavondkamp, waar de bijeenkomst plaatsvond, te maken om de problematiek van arbeidsmigratie in Venlo beter te begrijpen. In deze wijk zijn er veel misstanden rondom arbeidsmigranten zoals overbewoning, slechte en onveilige woningen en uitbuiting. Regio Noord-Limburg kent veel grootschalige shortstay locaties voor arbeidsmigranten, maar in Venlo vindt ook veel (deels illegale) kamerbewoning plaats. Uitzendbureaus en verhuurbedrijven hebben de afgelopen jaren veel panden gekocht in deze wijk om te verhuren aan arbeidsmigranten. Dit zet de leefbaarheid in de wijk onder druk.
De gemeente Venlo kiest voor een integrale wijkaanpak, waarin ze nauw samenwerkt met diverse partners. Burgemeester van Venlo, Antoin Scholten, gaf inzicht in de regionale economische structuur, de vraag en inzet naar internationale werknemers in deze regio en de integrale 9-sporen aanpak die de gemeente Venlo heeft ontwikkeld.